Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι μια ομάδα διαταραχών, οι οποίες επηρεάζουν δεξιότητες στη γραφή, ανάγνωση, ακουστική επεξεργασία, ομιλία, συλλογισμό, μαθηματικές ικανότητες. Αυτές είναι η Δυσλεξία, Δυσγραφία, Δυσαριθμησία, Δυσορθογραφία , Δυσαναγνωσία.

 

Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου έχει μαθησιακές δυσκολίες;

ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

1. Δυσκολεύονται στην οργάνωση των πληροφοριών που δέχονται.
2. Δυσκολεύονται στις αλληλουχίες
3. Εμφανίζουν «έλλειψη στοχαστικότητας»
4. Εμφανίζουν «ανώριμη και ανοργάνωτη συμπεριφορά» με αποτέλεσμα να ξεχωρίζουν από τους συμμαθητές τους.
5. Έχουν περιορισμένη συγκέντρωση προσοχής οπότε κουράζονται πιο εύκολα από τους συμμαθητές τους.
6. Πολλά από τα παιδιά αυτά μπορεί να είναι πολύ ικανά σε κάποια ή κάποιες δεξιότητες και πολύ αδύναμα σε άλλες
7. Δυσκολεύονται να ακολουθούν περίπλοκες οδηγίες
8. Αποδιοργανώνονται σε ατμόσφαιρα άγχους και έντασης
9. Δείχνουν απογοητευμένα και απρόθυμα για σχολική εργασία και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση
10. Τα περισσότερα εμφανίζουν ανώριμη κινητικότητα, γι αυτό μας τα περιγράφουν σαν «ζημιάρικα παιδιά», αδέξια στις κινήσεις τους.
11. Δυσκολεύονται να μάθουν ορισμούς, να θυμούνται ημερομηνίες, μάχες, ονόματα κ.τ.λ.
12. Έχουν δυσκολία στην αντιγραφή από τον πίνακα ή στη γραφή καθ΄υπαγόρευση
13. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν γραφικές παραστάσεις
14. Κρατάνε το μολύβι τόσο σφιχτά με αποτέλεσμα γρήγορα να κουράζεται το χέρι τους ή μπορεί να το κρατάνε λάθος

 

ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

1. Αργούν να μάθουν το μηχανισμό της ανάγνωσης
2. Όταν διαβάζουν παρατηρείται ένα συλλαβιστό, κομπιαστό διάβασμα
3. Δεν μπορούν να κατανοήσουν το κείμενο που διαβάζουν με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να μάθουν π.χ. ιστορία
4. Δυσκολεύονται να κρατήσουν τη σωστή σειρά όταν διαβάζουν
5. Δεν χρωματίζουν τη φωνή τους όταν διαβάζουν
6. Συγχέουν γράμματα που μοιάζουν οπτικά π.χ. τ-π, γ-χ
7. Δε σταματούν στην τελεία ή στο κόμμα
8. Αντιστρέφουν ή αλλάζουν τη σειρά των γραμμάτων σε λέξεις π.χ. αντί για «στο» διαβάζουν «τοσ»
9. Μαντεύουν λέξεις παρασυρόμενα από κάποια γνωστή τους συλλαβή π.χ. βλέπουν «καντήλι» και λένε μαντήλι

 

ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗ ΓΡΑΦΗ

1. Παραλείπουν γράμματα, συλλαβές ή λέξεις π.χ. γράφουν «μλι» αντί για «μέλι»
2. Προσθέτουν λέξεις ή συλλαβές εκεί που δε χρειάζονται
3. Αντικαθιστούν γράμματα σε λέξεις γιατί συγχέουν αυτά που μοιάζουν ακουστικά π.χ. θ-δ, β-φ, γ-χ
4. Δεν χρησιμοποιούν κεφαλαία ή τα βάζουν εκεί που δεν πρέπει
5. Δεν τονίζουν ή τονίζουν σε λάθος σημείο (δυσκολία με σημεία στίξης)
6. Δεν κρατάνε αποστάσεις ανάμεσα στις λέξεις
7. Το «σκέφτομαι και γράφω» στο γραπτό τους μπορεί να είναι τόσο περιορισμένο και να μοιάζει με «τηλεγράφημα» ή μπορεί να μην ανταποκρίνεται στο θέμα που δίνεται
8. Τα γράμματα τους συχνά δε διαβάζονται
9. Δεν τηρούν ούτε βασικούς κανόνες ορθογραφίας

 

ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

1. Συγχέει την ορολογία των μαθηματικών πχ. συν, πλην, επι.
2. Δυσκολεύεται στην επίλυση προβλημάτων.
3. Μπερδεύει αριθμούς που μοιάζουν μεταξύ τους οπτικά πχ. 3,5
4. Εμφανίζει σύγχυση χωρικού προσανατολισμού πχ. ποιον αριθμό θα γράψω και ποιόν θα κρατήσω.
5. Κατά την διαδικασία της πράξης μπορεί να ξεχάσει ποια πράξη κάνει ή να συνεχίσει με άλλη πράξη πχ. στην κάθετη αφαίρεση να κάνει ταυτόχρονα και πρόσθεση.
6. Μπερδεύει τα μαθηματικά σύμβολα πχ. (+, *).
7. Εμφανίζει καθρεφτική γραφή στους αριθμούς πχ. 3, ε.
8. Δυσκολεύεται ιδιαίτερα στους μηχανισμούς των πράξεων/να ακολουθήσει βήματα.
9. Δεν θυμάται την προπαίδεια/χρησιμοποιεί ''κόλπα'' για να την θυμάται.
10. Δυσκολεύεται να θυμάται τα κρατούμενα και γενικά το κρατούμενο μπερδεύει όλη την διαδικασία της πράξης.

 

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι κάποιες ενδείξεις των μαθησιακών δυσκολιών και δεν αποτελούν ερωτηματολόγιο ανίχνευσης τους. Σε περίπτωση που υποψιάζεστε την ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών στο παιδί σας θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.

 

ΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΟ ΠΟΣΟΣΤΟ;

Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών πραγματοποιείται σε παιδιά σχολικής ή πρωτοσχολικής ηλικίας. Ωστόσο ο ειδικός θεραπευτής με τη χρήση κατάλληλων τεστ μπορεί να εντοπίσει δυσκολίες, χαρακτηριστικά ή παράγοντες κατά την προσχολική ηλικία των παιδιών και τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε μαθησιακές δυσκολίες στο σχολείο.

Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι αρκετά συχνές και έρευνες μας δείχνουν ότι εμφανίζεται σε ποσοστό 1% σε παιδιά σχολικής ηλικίας.

 

ΠΟΙΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΕΜΒΟΥΝ;

Οι ειδικότητες που μπορούν να παρέμβουν είναι : λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτες και ειδικοί παιδαγωγοί.

 

Η μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να θεραπευτούν;

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν θεραπεύονται πλήρως, ωστόσο οι μαθητές σημειώνουν σημαντική βελτίωση όταν διδάσκονται με το κατάλληλο από τους ειδικούς θεραπευτές και στο σωστό πλαίσιο.

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές λόγου, φωνής, ομιλίας, επικοινωνίας και μάσησης - κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες.

 

Οι συνεδρίες Λογοθεραπείας είναι ατομικές ή ομαδικές;

Οι συνεδρίες λογοθεραπείας μπορούν να πραγματοποιηθούν είτε δυαδικά (θεραπευτής - θεραπευόμενος) είτε ομαδικά. Αν ο λογοθεραπευτής συστήσει ομαδικές συνεδρίες δε σημαίνει ότι παρέχεται λιγότερο ποιοτική θεραπεία. Η συμμετοχή σε μια ομάδα πολλές φορές προάγει τις δεξιότητες επικοινωνίας διευκολύνοντας την γενίκευση τους.

 

Πότε πρέπει να ζητήσω βοήθεια από έναν λογοθεραπευτή;

Σε περίπτωση που έχετε την οποιαδήποτε υποψία ότι ο λόγος - ικανότητα για επικοινωνία του παιδιού σας υπολείπεται σε σχέση με την ηλικία του απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή ώστε να γίνει η κατάλληλη αξιολόγηση και να μάθετε και εσείς εάν χρειάζεται ή όχι κάποια ειδική παρέμβαση. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι πάντα σπουδαία έτσι ώστε να προλαμβάνονται πρόσθετα σοβαρά προβλήματα.

 

Μπορεί μια διαταραχή στον λόγο να οδηγήσει σε δυσκολίες μάθησης κατά τη σχολική φοίτηση;

Υπάρχουν πολλές πιθανότητες παιδιά με διαταραχές στο λόγο να παρουσιάσουν δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, στην κατανόηση ή την απόδοση κειμένου ή και νοήματος , στην κριτική σκέψη κ.α.

Οι πιθανότητες αυτές μειώνονται σε μεγάλο βαθμό όταν η διαταραχή στο λόγο  εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

 

Το παιδί μου είναι 3 χρονών Επικοινωνεί μέσω του προφορικού λόγου, χρησιμοποιεί προτάσεις αλλά ο λόγος του δεν είναι καθαρός. Υπάρχει λόγος ανησυχίας;

Εφόσον το παιδί σας επικοινωνεί μέσω του προφορικού λόγου, χρησιμοποιεί προτάσεις, έχει κατακτήσει αρκετό λεξιλόγιο και μπορεί να γίνει κατανοητό από οικείους και μη δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Είναι φυσιολογικό τα παιδιά σε αυτή την ηλικία να μην έχουν κατακτήσει αρκετούς ήχους, φθόγγους της ομιλίας. Αν στη συνέχεια παρατηρήσετε ότι ο λόγος του δεν εξελίσσεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε για να είστε σίγουροι μπορείτε να ζητήσετε την γνώμη ενός λογοθεραπευτή ο οποίος θα εντοπίσει τυχόν δυσκολίες.

 

Το παιδί μου επαναλαμβάνει συλλαβές και ολόκληρες λέξεις στην αρχή των προτάσεων. Πρέπει να ανησυχώ;

Εδώ είναι πιθανό να έχουμε να κάνουμε με μία διαταραχή της ροής της ομιλίας που ονομάζεται Τραυλισμός και είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής είναι οι επαναλήψεις φράσεων, λέξεων, συλλαβών, φωνήματος (π.χ. τ - τ- τ- τι θέλεις), η επιμήκυνση φωνήματος (π.χ. τιιιι θέλεις), τα μπλοκαρίσματα, η επαναδιατύπωση και η παρεμβολή ήχων ή φωνημάτων (π.χ. θέλω να πάω εεεεε βόλτα). Στη διαταραχή αυτή υπάρχουν αρκετές φορές και κάποιες μη λεκτικές συμπεριφορές όπως αποφυγή βλεμματικής επαφής, οι επαναλαμβανόμενες ρυθμικές κινήσεις των άκρων, μορφασμοί, πίεση χειλιών, κλείσιμο ματιών κ.α.

Σε περίπτωση που παρατηρείται κάτι από τα παραπάνω στην ομιλία του παιδιού σας, θα πρέπει απευθυνθείτε σε ένα λογοθεραπευτή για να σας συμβουλέψει και να κρίνει αν είναι αναγκαίο ή όχι το παιδί σας να ενταχθεί σε κάποιο ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα. Να θυμάστε πάντα ότι τα άτομα με τραυλισμό αισθάνονται ντροπή, θυμό, απογοήτευση, άγχος, άρνηση για τον τραυλισμό, αποτυχία, αμηχανία, φοβίες και έχουν κακή αντίληψη για τον εαυτό τους. Αυτά συναισθήματα επιδεινώνουν την κατάσταση τους.

 

Οι συχνές ωτίτιδες σχετίζονται με τις διαταραχές του λόγου - ομιλίας;

Οι συχνές ωτίτιδες στα παιδιά μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή μικρή ή μεγάλη απώλεια ακοής. Τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα και την ομιλία με το να ακούν τους άλλους να μιλούν. Έτσι αν το ιστορικό του παιδιού είναι επιβαρυμένο με πολλές ωτίτιδες (κυρίως τα πρώτα χρόνια της ζωής του) μπορεί το παιδί να χάσει ήχους της ομιλίας οι οποίοι είναι απαραίτητοι για την ομαλή ανάπτυξη του λόγου του κι έτσι τα παιδιά αυτά έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κάποια φωνολογική διαταραχή και γι' αυτό θα πρέπει να ελέγχονται με μεγάλη προσοχή.

 

Το παιδί μου μιλάει αλλά δεν μπορεί να πει κάποια γράμματα!

Κατά τη διάρκεια της προσχολικής κυρίως ηλικίας τα παιδιά συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολία στην παραγωγή συγκεκριμένων φωνημάτων ( ήχων). Αυτό μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα φωνολογικής επίγνωσης ( ικανότητα την οποία πρέπει να έχει το παιδί ώστε να μπορεί να ευαισθητοποιείται, να αντιλαμβάνεται και να αναλύει τους ήχους τις γλώσσας), αλλά μπορεί να σχετίζεται και με τη σωστή άρθρωση των φωνημάτων η οποία εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως η σωστή τοποθέτηση ή η καλή κινητικότητα των οργάνων της άρθρωσης (π.χ. της γλώσσας), την ακουστική αντίληψη ή τη φωνολογική επίγνωση. Πριν από τη είσοδο στο δημοτικό σχολείο η ομιλία κάθε παιδιού θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει εντελώς ώστε να αποφευχθούν συνέπειες στη μετέπειτα σχολική του πορεία. Γι' αυτό είναι σημαντικό τέτοιου είδους διαταραχές να εντοπίζονται, να προσδιορίζονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Κατάλληλη ηλικία γι' αυτό είναι περίπου τα τέσσερα έτη.

 

Το παιδί μου ενώ καταλαβαίνει τους άλλους δεν έχει λόγο!

Όταν ένα παιδί ακολουθεί τα στάδια φυσιολογικής ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας συνήθως αρχίζει να παράγει τις πρώτες του λέξεις στην ηλικία του πρώτου έτους και μέχρι την ηλικία των τριών ετών μπορεί να παράγει προτάσεις, να κοινοποιεί τα θέλω του, να ρωτά, να απαντά και να επικοινωνεί με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του σε αρκετά καλό επίπεδο. Η πολύ μικρή παρουσία ή η απουσία ομιλίας σε αυτή την περίοδο της ζωής του παιδιού είναι πιθανό να οφείλεται σε «καθυστέρηση λόγου - ομιλίας». Αυτή η διαταραχή μπορεί να αντιμετωπιστεί και να αποκατασταθεί πλήρως με την κατάλληλη λογοθεραπευτική παρέμβαση. Σε διαφορετική περίπτωση το παιδί παρουσιάζει στην μετέπειτα πορεία του φτωχό λεξιλόγιο, δυσκολεύεται να κατανοήσει τον προφορικό λόγο, δε μπορεί να κάνει προτάσεις και η ομιλία του είναι ακατάληπτη.

 

Το παιδί μου έχει «φτωχό» λεξιλόγιο!

Σε πολλά παιδιά παρατηρείται το φτωχό λεξιλόγιο αναλογικά με την ηλικία τους. Έτσι τα παιδιά δεν γνωρίζουν ή δε μπορούν να θυμηθούν ( δυσκολίες βραχυπρόθεσμης μνήμης) ή χρειάζονται πολύ χρόνο για να βρουν την κατάλληλη λέξη κάθε φορά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν λάθος λέξεις ή να επαναλαμβάνουν εκείνες που έχουν μάθει συνεχώς ενώ θέλουν κάτι άλλο από αυτό που ονομάζουν ή ακόμα και να ξεσπούν θυμωμένα καθώς δεν βρίσκουν ή δεν έχουν την κατάλληλη λέξη για να εκφραστούν. Ακόμα η κατανόηση του προφορικού λόγου των άλλων είναι περιορισμένη, δε μπορούν να εκτελέσουν με ευκολία απλές ή σύνθετες προφορικές οδηγίες και δεν μπορούν να σχηματίσουν ορθές προτάσεις. Σε κάθε περίπτωση η εκτίμηση και η παρέμβαση ενός ειδικού είναι απαραίτητη.

 

Το παιδί μου έχει διατροφικό πρόβλημα!

Τα παιδιά τα οποία αρνούνται την τροφή ή αποφεύγουν συγκεκριμένες τροφές καθώς και εκείνα στα οποία παρατηρείται διαταραχή στη μάσηση ή την κατάποση των τροφών ή της μεταφοράς τροφής και υγρών από το στόμα στο φάρυγγα θα πρέπει οπωσδήποτε να έρθουν σε επαφή με ειδικούς ώστε να αξιολογηθεί η σοβαρότητα των δυσκολιών.

 

Το παιδί μου δείχνει να μην ενδιαφέρεται να επικοινωνήσει!

Εάν το παιδί σας παρουσιάζει κάποια ή κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

προτιμά την απομόνωση και φαίνεται κλεισμένο στον εαυτό του

αν δεν ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους ή αντικείμενα και καταστάσεις στο περιβάλλον του

αν δεν επιθυμεί την επικοινωνία και ξεσπά σε εκρήξεις θυμού

αν αρνείται την επαφή

αν ασχολείται επιλεκτικά και στερεοτυπικά με αντικείμενα

αν δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματα του

αν η οποιαδήποτε μικρή αλλαγή στο περιβάλουν του η στην καθημερινότητα του του προκαλεί σοβαρή σύγχυση και το αποδιοργανώνει

αν επαναλαμβάνει λέξεις που ακούει (άμεση ηχολαλία) ή λέξεις και φράσεις τις οποίες έχει ακούσει στο παρελθόν (έμμεση ηχολαλία) χωρίς όμως ο λόγος του να είναι επικοινωνιακός

αν φοβάται υπερβολικά θορύβους (π.χ. τον ήχο του πλυντηρίου ή της ηλεκτρικής σκούπας) ή είναι υπερδραστήριο

τότε υπάρχει η πιθανότητα ύπαρξης κάποιας αναπτυξιακής διαταραχής ή οποία οπωσδήποτε θα πρέπει να εκτιμηθεί και να αξιολογηθεί από κατάλληλους ειδικούς και να αποφασιστεί το κατάλληλο πλαίσιο και η σωστή παρέμβαση για την αντιμετώπιση των δυσκολιών του παιδιού.

Τι είναι η Παιδιατρική Εργοθεραπεία;

Η Παιδιατρική Εργοθεραπεία χρησιμοποιώντας επιλεγμένα παιχνίδια και σκόπιμες δραστηριότητες συμβάλει στην ανάπτυξη, στην ωρίμανση και στην βελτίωση της λειτουργικότητας του παιδιού, ώστε να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον στην καθημερινή του ζωή, στο σπίτι και στο σχολείο.

Στόχος της είναι να βοηθήσει το παιδί που αντιμετωπίζει κινητικές, γνωστικές, αντιληπτικές, αισθητηριακές, ή άλλες διαταραχές να φθάσει στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο λειτουργικής δραστηριοποίησης και ανεξαρτητοποίησης.

Πότε ένα παιδί χρήζει εργοθεραπευτικής αξιολόγησης;

Ένα παιδί χρήζει αξιολόγησης όταν παρουσιάζει τρεις ή περισσότερες από τις παρακάτω δυσκολίες:

1. Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί
2. Δεν παίζει με παιχνίδια που αντιστοιχούν στην ηλικία του
3. Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο
4. Είναι αδέξιο, πέφτει εύκολα κάτω
5. Δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά την θέση του σώματός του στο χώρο (χτυπάει εύκολα)
6. Σπάει συχνά τα παιχνίδια του
7. Δυσκολεύεται και δεν του αρέσει να χοροπηδά και να κάνει κούνια
8. Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε πλαίσιο, να κάνει πάζλ,να κόψει με ψαλίδι
9. Υπάρχει εμφανής καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας
10. Είναι υπερκινητικό - δεν μπορεί να ησυχάσει
11. Είναι πολύ παθητικό, αρκετά ήσυχο και αποτραβηγμένο
12. Δεν του αρέσει το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών
13. Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους, ή αγγίγματα
14. Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε μια δραστηριότητα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταβεί σε άλλη
15. Χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθει καινούργια πράγματα
16. Δυσκολεύεται να αντιγράψει από τον πίνακα
17. Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ γραμμάτων και λέξεων
18. Δυσκολεύεται να διακρίνει ή να αναπαράγει γράμματα
19. Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι άσχημος
20. Κουράζεται εύκολα κατά την σχολική του εργασία
21. Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες
22. Έχει μειωμένη αυτοπεποίθηση
23. Δεν του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιά
24. Αποφεύγει την παιδική χαρά

 

Σε ποιους τομείς παρεμβαίνει ο Εργοθεραπευτής;

Οι τομείς στους οποίους παρεμβαίνει ο Εργοθεραπευτής είναι:

- Αδρή κινητικότητα και συντονισμός: επιδεξιότητα άνω και κάτω άκρων, πλευρίωση, στασικός έλεγχος, ισορροπία, κινητικός σχεδιασμός και οργάνωση, αμφίπλευρος συντονιμός

- Λεπτή κινητικότητα και συντονισμός: λεπτοί χειρισμοί χεριών- δακτύλων (βελτίωση στη σταθερότητα, στη δύναμη και στην θέση), γραφοκινητικές δεξιότητες

- Οπτικοκινητικός συντονισμός: ικανότητα να συγχρονίζει την οπτική πληροφορία με την κίνηση του σώματος, ρίψη μπάλας σε στόχο, χρήση ψαλιδιού

- Γνωστικές δεξιότητες: επίπεδο διέγερσης, οργάνωση της μάθησης, συγκέντρωση- προσοχή, μνήμη, μίμηση, οπτική και ακουστική αντίληψη, χωρικός και χρονικός προσανατολισμός

- Κοινωνικές δεξιότητες : βλεμματική επαφή, κανόνες, κοινωνική ανταπόκριση, συναισθηματική επαφή, δεξιότητες αλληλεπίδρασης

- Δραστηριότητες καθημερινής ζωής : ένδυση-απόδυση, αυτοεξυπηρέτηση(προσωπική υγιεινή) , σίτιση ( μάσηση - κατάποση )

- Αισθητηριακές δεξιότητες: αισθητηριακή επεξεργασία και οργάνωση των ερεθισμάτων που προέρχονται από το απτικό-ιδιοδεκτικό-αιθουσαίο-οπτικό-οσφρητικό-γευστικό σύστημα.

 

Μπορεί η εργοθεραπεία να βοηθήσει ένα παιδί που δεν κάνει καλά γράμματα;

Η εργοθεραπεία θα αναζητήσει την αιτία του προβλήματος. Μπορεί το πρόβλημα να οφείλεται στο ότι το παιδί δεν έχει καλό προσανατολισμό στο χώρο και το χρόνο, καλή μνήμη ή αντίληψη της σωστής κατεύθυνσης των γραμμάτων. Η εκμάθηση γίνεται μέσα από ειδικά παιχνίδια - δραστηριότητες. Παράλληλα, το παιδί εξασκείται στη σύλληψη του μολυβιού, κατακτά την πλευρίωση, αναπτύσσει αμφίπλευρο συντονισμό, που σημαίνει ότι με το ένα χέρι γράφουμε και με το άλλο κρατάμε το χαρτί, κ.ά.

 

Το παιδί μου κινείται συνεχώς και δε συγκεντρώνεται. Μπορεί να βοηθήσει η εργοθεραπεία;

Η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί που κινείται διαρκώς ρυθμίζοντας την υπερκινητικότητά του ώστε να διευκολυνθεί η συγκέντρωση. Μαθαίνοντας πώς να οργανώνει το χρόνο του, να κάνει συχνά διαλείμματα ώστε να μην κουράζεται, ή ικανοποιώντας την ανάγκη του για συνεχή κίνηση (π.χ., βάζοντάς το να κάθεται σε μία μπάλα ώστε να κινείται συνεχώς) θα μπορέσει να βελτιώσει την συγκέντρωση.

 

Το παιδί μου δεν με ακούει / προσέχει και δεν κάθεται σε ένα μέρος.

Πιθανώς το παιδί εμφανίζει κάποια δυσλειτουργία στην ικανότητά του να διατηρεί σε φυσιολογικά όρια την αντίδραση του σε αισθητηριακά ερεθίσματα, δηλαδή να ελέγχει τον εαυτό του έτσι ώστε οι αποκρίσεις του να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος (αισθητηριακή ρύθμιση). Οι αισθητηριακές εμπειρίες περιλαμβάνουν το άγγιγμα, την κίνηση, την γνώση του σώματος, την όραση, την ακοή, την γεύση-όσφρηση και την έλξη της βαρύτητας. Η επεξεργασία που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να οργανώσει και να ερμηνεύσει αυτές τις εμπειρίες ονομάζεται αισθητηριακή ολοκλήρωση (Α.Ο.). Η αισθητηριακή ολοκλήρωση παρέχει ένα κρίσιμης σημασίας θεμέλιο (την βάση ουσιαστικά) για την μετέπειτα πιο πολύπλοκη μάθηση και συμπεριφορά. Για τα περισσότερα παιδιά η αισθητηριακή ολοκλήρωση αναπτύσσεται στο πλαίσιο των συνηθισμένων νηπιακών-παιδικών δραστηριοτήτων. Η ικανότητα του κινητικού προγραμματισμού είναι ένα φυσικό αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής, όπως επίσης και η ικανότητα να προσαρμοζόμαστε σε εισερχόμενα ερεθίσματα. Όμως για μερικά παιδιά, η αισθητηριακή ολοκλήρωση δεν εξελίσσεται τόσο επαρκώς όσο θα έπρεπε. Όταν η διαδικασία αυτή διαταράσσεται ένας αριθμός προβλημάτων στην ανάπτυξη, την μάθηση και την συμπεριφορά γίνεται πιο εμφανής.

 

Το παιδί μου είναι αδέξιο όταν κινείται, τραυματίζεται συχνά και σπάει τα παιχνίδια του.

Τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν τους εγκεφάλους τους με τον ίδιο τρόπο όπως οι μεγάλοι. Τα κατώτερα εγκεφαλικά κέντρα- αυτά που είναι υπεύθυνα για το κίνητρο, την κίνηση, το συναίσθημα, την μυρωδιά, την συλλογή εμπειριών- αναζητούν συνεχώς ερεθίσματα προκειμένου να οργανωθούν και να κατανοήσουν το περιβάλλον. Η εικόνα που έχουν τα παιδιά είναι ατελής γιατί οι εγκέφαλοί τους δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα αισθητηριακά, αναζητούν ερεθίσματα που θα τα βοηθήσουν να προσαρμοστούν καλύτερα και τείνουν να προσελκύονται σε εμπειρίες που μπορούν να βιώσουν φυσικά( σωματικά).

Στην προσπάθειά τους αυτή συλλέγουν και τροφοδοτούν με ερεθίσματα την εν τω βάθει αισθητικότητα, αυτή που αντιδρά στην βαρύτητα και την κίνηση (αιθουσαία) και εκείνη που παίρνει πληροφορίες από τους μύες και τους τένοντες (ιδιοδεκτική). Τα συστήματα αυτά είναι υπεύθυνα για τις οφθαλμικές κινήσεις, την στάση, την ισορροπία, τον μυϊκό τόνο, την σταθερότητα στη βαρύτητα και όταν ολοκληρώνονται σωστά μαζί με την αφή σχηματίζουν: την αντίληψη του σώματος, τον κινητικό συγχρονισμό, το επίπεδο ενεργητικότητας, την διάρκεια προσοχής, την συναισθηματική σταθερότητα. Ως τελικό «προϊόν» αυτής της ολοκλήρωσης είναι η συγκέντρωση και οργάνωση, η αυτοπεποίθηση και αυτοσυγκράτηση, οι νοητικές ικανότητες, η ειδίκευση των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και πλευρών του σώματος. Συνήθως παιδιά με την παραπάνω εικόνα έχουν δυσλειτουργίες του αιθουσαίου ? ιδιοδεκτικού συστήματος.

 

Το παιδί μου τρώει μόνο συγκεκριμένες τροφές, φοράει συγκεκριμένα ρούχα, αντιδρά έντονα σε δραστηριότητες όπως μπάνιο, κούρεμα, κόψιμο νυχιών.

Το πιο πιθανό είναι ότι εκδηλώνει αρνητική αντίδραση σε ορισμένους τύπους απτικών ερεθισμάτων εξαιτίας δυσκολιών στην ρύθμιση αυτών των πληροφοριών. Άτομα με τέτοιου τύπου δυσλειτουργία εκδηλώνουν ανικανότητα να μεταφράσουν κατάλληλα την συναισθηματική έννοια απτικών εμπειριών με τρόπο παραγωγικό για αυτούς και το περιβάλλον.

Αποφεύγουν να αγγίζουν ορισμένου τύπου ρούχων, να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που έχουν επαφή με άλλα άτομα, αποφεύγουν και αντιδρούν στις αγκαλιές, αποφεύγουν ορισμένες δραστηριότητες καθημερινής ζωής (λούσιμο, πλύσιμο προσώπου, οδοντική φροντίδα), αποφεύγουν υλικά κατασκευών όπως δακτυλομπογιές ή άμμο. Εκδηλώνουν άτυπες συναισθηματικές αντιδράσεις σε συνηθισμένα απτικά ερεθίσματα όπως απαλό άγγιγμα στα χέρια ή το πρόσωπο, μεγάλο στρες όταν είναι κοντά σε άλλα άτομα, άρνηση ή απόσυρση.

 

Το παιδί μου εμφανίζει εμμονές, δεν παίζει με άλλα παιδιά της ηλικίας του, είναι ευερέθιστο και αποφεύγει νέες καταστάσεις ή συχνά εκδηλώνει χειριστική συμπεριφορά.

Το πιο πιθανό είναι να έχει δυσκολία στον προγραμματισμό και στην εκτέλεση επιδέξιων και μη γνώριμων κινητικών δράσεων με τη σωστή σειρά και διαδοχή ή να έχει κάποιες αναπτυξιακές δυσκολίες κινητικού προγραμματισμού (δυσπραξία). Τα στοιχεία που συνθέτουν μια τέτοια εικόνα είναι: αδεξιότητα, φτωχή απτική διάκριση, ανεπαρκής εικόνα σώματος, αργή μάθηση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής, προβλήματα με την αδρή κίνηση και τα σπόρ, προβλήματα στο κατασκευαστικό ή εξερευνητικό παιχνίδι ή στον χειρισμό αντικειμένων που απαιτεί λεπτή κινητικότητα, δυσκολία στο γράψιμο, προβλήματα άρθρωσης και ομιλίας, συνοδές μαθησιακές δυσκολίες. Η συμπεριφορά των παιδιών που έχουν αυτή την εικόνα συνίσταται συνήθως από μειωμένη αυτοπεποίθηση, είναι ευερέθιστα και αποφεύγουν νέες καταστάσεις, εκδηλώνουν χειριστική συμπεριφορά, προτιμούν τη συζήτηση παρά την δράση, συχνά αργούν και ξεχνούν, δείχνουν αποδιοργανωμένα.

 

Το παιδί μου έχει μαθησιακές δυσκολίες. Πώς μπορεί να βοηθήσει η εργοθεραπεία;

Η θεραπευτική σχέση της εργοθεραπείας με τις μαθησιακές δυσκολίες περιλαμβάνει τόσο την αξιολόγηση των δυσκολιών όσο και την θεραπεία για την αντιμετώπιση τους. Στην εργοθεραπεία επικεντρωνόμαστε περισσότερο στις ανθρώπινες ικανότητες που σχετίζονται με την μάθηση καθώς και με τις δεξιότητες που απαιτούνται για να παρακολουθεί το παιδί το σχολείο. Ασχολούμαστε δηλαδή με το πώς το παιδί μαθαίνει και το πώς συμμετέχει στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες και όχι με το εκπαιδευτικό αντικείμενο, δηλαδή με το πώς το παιδί θα μπορεί να αποκτήσει γνώσεις π.χ. ιστορίας.

Ένα σωστά σχεδιασμένο θεραπευτικό πρόγραμμα εργοθεραπείας για την αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, συμβάλλει στο να αναπτύξει το παιδί ένα ολοκληρωμένο «σύστημα μάθησης», με το οποίο θα μπορεί να κατακτά την προσφερόμενη γνώση, είτε μέσα από τις εκπαιδευτικές διαδικασίες ή την καθημερινότητα του και κατά περίπτωση να μπορεί να τη χρησιμοποιεί και να την εμπλουτίζει, χωρίς ελλείμματα. Ανάλογα δε με τις ατομικές δυσκολίες του παιδιού, η παρέμβαση του εργοθεραπευτή μπορεί να αφορά είτε την ανάπτυξη και βελτίωση και την προσαρμογή του ατομικού μηχανισμού μάθησης του παιδιού, είτε την πράξη, δηλαδή το πώς και τι κάνει το παιδί κατά τις διαδικασίες μάθησης ή και τα δύο

 

Γιατί χρειάζεται εργοθεραπεία ένα παιδί με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός);

Η σημαντική επιβάρυνση των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών αφορά θέματα δραστηριοτήτων, επεξεργασίας, κατανόησης και αλληλεπίδρασης με τους χώρους, το περιβάλλον και τα υλικά. Η Εργοθεραπεία αξιολογώντας το παιδί σύμφωνα με τα αναπτυξιακά στάδια της ηλικίας του και σε συνεργασία με τους γονείς εκτιμά πώς συμπεριφέρεται το παιδί στο περιβάλλον του.

 

Συγκεκριμένα η Εργοθεραπεία μπορεί να διακρίνει:

1. Την αντοχή του παιδιού και το χρόνο συγκέντρωσής του
2. Πώς αντιδρά το παιδί στην αλλαγή των δραστηριοτήτων
3. Τις δεξιότητες στο παιχνίδι
4. Πότε χρειάζεται το προσωπικό του χώρο και χρόνο
5. Πώς αντιδρά στην επαφή με οικεία και μη πρόσωπα
6. Την αδρή και λεπτή κινητικότητα
7. Πώς εκδηλώνει τα συναισθήματά του
8. Πώς επικοινωνεί
9. Ποιες είναι οι δεξιότητές του στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής
10. Μετά την αξιολόγηση και τη συλλογή πληροφοριών, οργανώνεται το θεραπευτικό πρόγραμμα που θα καλύψει τις ανάγκες του παιδιού. Μέσα από το πρόγραμμα αυτό, το παιδί:
11. Θα βελτιώσει τις δεξιότητες αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας
12. Θα βελτιώσει τη συμμετοχή του στο παιχνίδι
13. Θα εκπαιδευτεί στο να αυτορυθμίζεται
14. Θα μάθει να περιμένει
15. Θα μπορεί να κατανοεί τα συναισθήματα του άλλου και να εκδηλώνει τα δικά του με λειτουργικό τρόπο.